Uitwerking kenniscafé 'Warmte in de wijk' van 29-05-2024

Kon je op 29 mei niet bij het kenniscafé ‘Warmte in de wijk’ zijn? Of was je er bij en wil je het herbeleven? Hieronder volgt de samenvatting van het verhaal van de gemeente en gesprekken die daarna tussen de wijkinitiatieven en gemeente zijn gevoerd.

Nederlandse Klimaatakkoord

Onderdeel van de Nederlandse klimaatdoelen is de energietransitie van de gebouwde omgeving:

“We staan aan de vooravond van een duurzame transformatie van de gebouwde omgeving, een aanpassing van onze ruim 7 miljoen huizen en 1 miljoen gebouwen, veelal matig geïsoleerd en vrijwel allemaal verwarmd door aardgas, tot goed geïsoleerde woningen en gebouwen, die we met duurzame warmte verwarmen en waarin we schone elektriciteit gebruiken of zelfs zelf opwekken. Dat gaan we tot 2050 stapsgewijs en samen met bewoners en eigenaren van deze gebouwen doen.”

Daarbij kiest de overheid voor een gestructureerde aanpak. Door wijk voor wijk aan de slag te gaan. Gemeenten hebben hierin de regierol. Enkele jaren geleden hebben alle gemeenten een Transitievisie Warmte moeten opleveren.

Hoe ziet het huidige beleid van de gemeente Zwolle eruit?

In 2020 heeft de gemeente Zwolle een eigen Transitievisie Warmte opgeleverd (zie bijlage). Hierin staat de ambitie van de gemeente beschreven en is een kleurenkaart te zien met daarop getekend welke duurzame warmteoplossing zij zien per wijk. Ook staat in dit document dat de wijken Holtenbroek, Aa-landen en Berkum als geprioriteerde wijken worden gezien. Dit betekent dat beschikbare middelen als eerste naar deze wijken gaan voor concrete planvorming en voorbereiding van de uitvoering. Zo’n uitwerking op wijkniveau wordt ook wel een wijkuitvoeringsplan (WUP) genoemd. Wanneer een WUP eenmaal is vastgesteld, is er in principe een uitvoeringstermijn van 8 jaar.

Wanneer zijn de andere wijken aan de beurt?

Eind 2026 moeten alle gemeenten een Warmteprogramma opstellen. Dit is een verdieping op de eerdere Transitievisie Warmte en laat naast de verwachte duurzame warmteoplossing ook zien wanneer een wijk aan de beurt is voor het opstellen van een WUP. De gemeente Zwolle heeft de ambitie om eind 2024 al het Warmteprogramma op te leveren. Het voordeel van deze ambitie is dat de inwoners van Zwolle (en ook de wijkinitiatieven) snel weten waar ze aan toe zijn. Het nadeel is dat, wanneer de uitgangspunten eenmaal zijn vastgesteld in een Warmteprogramma, er weinig ruimte meer is om hiervan af te wijken. Een zorg is dan ook of er voldoende tijd is om de inwoners van Zwolle te betrekken bij de invulling van het Warmteprogramma. Zie de bijlage voor presentatie van de gemeente.

Na de presentatie van de gemeente zijn we opgesplitst in drie groepen. In elk van de groepen heeft er een gesprek plaatsgevonden tussen iemand van de gemeente en enkele wijkinitiatieven over kansen, zorgen en wensen.

Kansen

• Verschillende wijkinitiatieven zien zichzelf als kennisdelers; zij geven voorlichting aan hun medewijkbewoners rondom de plannen van de gemeente, de technische mogelijkheden en voorbeelden van woningen waar het al gelukt is.
• Verschillende wijkinitiatieven zien kans om een rol te spelen in het begeleiden van het sociale vraagstuk: hoe zorgen we dat iedereen gehoord is en iedereen mee kan doen?
• De ervaring is dat een gemeente in silo’s werkt, terwijl wijkinitiatieven juist de verbinding kunnen zijn tussen onderwerpen als de energietransitie, klimaatadaptie en het sociale domein.
• Ook geven verschillende wijkinitiatieven aan dat ze graag mee willen denken met het wijkuitvoeringsplan of zelfs volledig de lead te zijn van het proces en het komen tot randvoorwaarden.

Zorgen

• Verschillende wijkinitiatieven maken zich zorgen hoe ze bewoners betrokken krijgen en ook houden. Hier zijn met name ook zorgen voor minder-daadkrachtigen en allochtonen.
• Verschillende wijkinitiatieven maken zich ook zorgen in de grote verantwoordelijkheid; want hoe vertegenwoordig je een hele wijk vol met inwoners en is moet een wijkinitiatief dit wel willen?
• Ook zijn zorgen geuit hoe over veranderend overheidsbeleid en technologische ontwikkelingen. Dit brengt onzekerheid en wantrouwen met zich mee.
• Grote zorg: Eind dit jaar is de warmtetechniek per wijk in principe vastgesteld en is er weinig tot geen ruimte om hierover nog een gesprek te voeren. Ben je als wijkinitiatief dan straks niet enkel de spreekbuis vanuit de gemeente naar eigen wijkbewoners i.p.v. dat je hier juist het gesprek over zou willen aangaan?
• Er zijn ook financiële zorgen: zowel voor de individuele bewoner als ook het krappe budget om tot wijkuitvoeringsplannen te komen. Is er ook budget als een wijkinitiatief dit plan wil opstellen en/of onderzoek willen doen naar een andere warmtebron dan dat door de gemeente is ingetekend?

Wensen

• De mogelijkheid om mee te praten over het Warmteprogramma zodat we transparant kunnen communiceren naar bewoners in de wijk.
• Right to challenge: warmtetechniek wordt eind dit jaar vastgesteld in het warmteprogramma. Als bewonersinitiatief moeten we de gemeente kunnen challengen dat het goedkoper kan met een andere techniek. We willen het uitvoeringsbudget kunnen challengen.
• Een heldere visie en duidelijk perspectief om daarmee aan de slag te kunnen in eigen wijk.
• Vrijheid en autonomie om in eigen wijk al te starten/aan de slag te gaan.
• Gemeente deelt kennis en data (bijv. inzage in potentiële warmtetechnieken die geschikt zijn voor de wijk en de afweging) en stelt ook tijd en netwerk beschikbaar (bijv. van de wijkregisseur).
• Voorbeelden van woningen (en VvE’s) van waar het al gelukt is.
• Betrouwbare partijen om mee samen te werken.
• Voldoende flankerende ondersteuning: zoals middelen voor isolatie, energiebesparende maatregelen en middelen om buurtbewoners te organiseren en te empoweren.

In de bijlage is de volledige uitwerking te vinden vanuit de groepen.